Waarom schrijf jij mij dit nu?

Dit keer een puur informatieve tekst zonder mijn gekleurde blik: over doelgericht en lezergericht schrijven. Saai? Helemaal niet!

Doelgericht schrijven betekent dat je als schrijver steeds voor ogen houdt welke vraag je tekst moet beantwoorden. De schrijfboekjes noemen dat de centrale vraag. Of de kernboodschap, als je dat antwoord meteen 'bevestigend' wilt formuleren. Een centrale vraag zou bijvoorbeeld kunnen zijn: 'Met welke maatregel zorgen we ervoor dat 80% van de aanvragers van een bijstandsuitkering in 2018 binnen twee weken na aanvraag een intakegesprek heeft?' Zo'n centrale vraag past bij een beleidsvoorstel. Na inventarisatie en afweging stelt de schrijver een maatregel voor die zorgt dat de doelstelling gehaald wordt.

Ook een vraag als 'Hoe bereidt u zich voor op een functioneringsgesprek?' is een centrale vraag. Zou je deze vraag als kernboodschap formuleren, dan kan die bijvoorbeeld luiden: 'Door vooraf te reflecteren op uw functioneren, voorbeelden van praktijksituaties te verzamelen en u te beraden op uw toekomst, bereidt u zich gedegen voor op een functioneringsgesprek.' Dat is dus meer een instructie of een advies.

Een goede centrale vraag of kernboodschap formuleren is hartstikke moeilijk. Erover nadenken is evengoed een stap die je nooit moet overslaan. Niet alleen kom je als schrijver sneller tot de kern en kun je jezelf daar gemakkelijker toe beperken; ook je lezer heeft een 'kapstok' om de informatie die je verder schrijft, aan op te hangen. Je kernboodschap of centrale vraag neem je dan ook op in de inleiding van je tekst.

Naast doelgericht moeten we ook lezergericht schrijven. Dat is eigenlijk veel gemakkelijker. Mijn deelnemers adviseer ik om zich bij elke tekst de lezersvraag 'Waarom schrijf jij mij dit nu?' voor te stellen. Ieder element in dat korte zinnetje is belangrijk. 'Waarom' vraagt naar het doel van de tekst: wat moet de lezer ermee? 'jij' vraagt naar de rol van de schrijver: om het belang van de boodschap in te schatten, maakt het uit wie hem zendt. 'mij' duidt op de lezer. Als schrijver kies je je lezer bewust, al kan dat variëren van je leidinggevende tot een brede doelgroep van websitebezoekers. Je veronderstelt dat de 'mij' die je voor ogen hebt, je tekst wil lezen en er iets aan heeft. 'dit' is de kernboodschap of het antwoord op de centrale vraag. En 'nu' is de aanleiding: waarom nu, en niet vorig jaar of volgende week?

Dus als je tekst gauw antwoord geeft op 'Waarom schrijf jij mij dit nu?', dan maak je de kans groter dat je lezer die ook echt gaat lezen.